اثر محلول‌پاشی برگی سالیسیلیک‌اسید بر ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه فیسالیس (Physalis peruviana L.) در شرایط تنش شوری

سابقه و هدف: ﺷﻮری ﺧﺎک از مهم‌ترین ﻣﺸﻜﻼت ﻛﺸﺎورزی در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻚ و نیمه ﺧﺸﻚ دﻧﻴﺎ می‌باشد. تنش شوری از طریق برهم زدن توازن عناصر موجود در خاک، موجب استقرار ضعیف گیاه می‌شود، که میزان این تأثیر بستگی به میزان حساسیت گیاه دارد. از طرف دیگر سالیسیلیک‌اسید، به‌عنوان یک تنظیم‌کننده رشد درونی، یک ترکیب موثر در سیستم دفاعی گیاهان محسوب می‌شود. فیسالیس (Physalis peruviana L.) متعلق به خانواده سولاناسه می‌باشد. پراکندگی جغرافیایی این گیاه بیش‌تر در مناطق گرمسیر آمریکای جنوبی و شرق آسیا بوده و در دامنه وسیعی از شرایط آب و هوایی رشد می‌کند. این تحقیق با هدف بررسی اثر اﺳﻴﺪ ﺳﺎﻟﻴﺴﻴﻠﻴﻚ بر برخی صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی ﮔﻴﺎه فیسالیس در شرایط ﺗﻨﺶ ﺷﻮری انجام شد. مواد و روش‌ها: این آزمایش در سال 1397 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان به‌صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملا تصادفی، با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش، شامل چهارسطح شوری (0 ، 35، 70 و 105میلی‌مولار کلرید سدیم) و چهار سطح سالیسیلیک‌اسید (0، 5/0، 1 و 2 میلی‌مولار) بودند. نشاهای فیسالیس در گلدان حاوی خاک، کود دامی و ماسه به نسبت 2:1:1 کشت شدند. صفات اندازه‌گیری شده در این آزمایش شامل ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشک ریشه، برگ، ساقه و کل شاخساره، کلروفیل، آنتوسیانین، کارتنویید، پرولین، نشت یونی، مالون دی آلدهید و محتوای نسبی آب برگ بودند. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد، اثرات اصلی و اثرات متقابل تنش شوری و سالسیلیک‌اسید برای اکثر صفات اندازه‌گیری شده معنی‌دار شد. با افزایش غلظت کلریدسدیم، ارتفاع گیاه، ﻗﻄﺮ ﺳﺎﻗﻪ، ﺗﻌﺪاد ﺑﺮگ، وزن تر و ﺧﺸﻚ ﺷﺎﺧﺴﺎره و رﻳﺸﻪ، میزان کلروفیل و کارتنویید، آنتوسیانین برگ، محتوای نسبی و سطح برگ، کاهش، و میزان مالون دی آلدهید، نشت الکترولیت و پرولین افزایش یافت و کاربرد سالیسیلیک‌اسید موجب کاهش اثرات منفی ناشی از تنش شوری شد، به‌طوری‌که غلظت 2 میلی‌مولار سالیسیلیک‌اسید بیش‌ترین اثر را بر صفات مورد بررسی داشت، در بین تیمارها، بیش‌ترین میانگین برای اکثر صفات در تیمار شاهد (بدون تنش شوری) و غلظت 2 میلی‌مولار سالیسیلیک‌اسید مشاهد شد. بیش‌ترین (09/79 درصد) و کم‌ترین (59/59 درصد) میزان محتوای نسبی به ترتیب در تیمار بدون تنش شوری (با کاربرد غلظت 2 میلی‌مولار سالیسیلیک‌اسید) و تیمار شوری 105 میلی‌مولار کلریدسدیم (با غلظت صفر میلی‌مولار سالیسیلیک‌اسید) مشاهده شد. بیش‌ترین میزان مالون‌دی‌آلدهید در تیمار تنش شوری 105 میلی‌مولار، غلظت صفر میلی‌مولار سالیسیلیک‌اسید مشاهده شد. نتیجه‌گیری: ﻧﺘﺎﯾﺞ به دست آمده از پژوهش، نشان داد که اﻓﺰاﯾﺶ غلظت کلرید سدیم، ﺳـﺒﺐ ﮐـﺎﻫﺶ ﻣﺤﺘـﻮای ﻧﺴـﺒﯽ آب ﺑـﺮگ، رنگدانه‌های فتوسنتزی، وزن تر و خشک گیاه و سایر صفات مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی فیسالیس شد و کاربرد برگی سالیسیلیک‌اسید، موجب بهبود این صفات شد. به نظر می‌رسد گیاه فیسالیس، گیاهی حساس به شوری است و شوری بیش از 35 میلی‌مولار را تحمل نمی‌کند، اما کاربرد سالیسیلیک‌اسید در غلظت 2 میلی‌مولار می‌تواند تا حدودی اثرات منفی ناشی از تنش شوری را کاهش دهد. با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، گیاه فیسالیس برای کشت در مناطق دارای آب شور توصیه نمی‌شود.